بهای تمام شده چیست؟

موجودی کالا باید با بهای تمام شده مورد اندازه‌گیری واقع شود؛ اما بهای تمام شده چیست؟ بهای تمام شده موجودی کالا باید شامل مخارج تبدیل و دیگر مخارجی باشد که یک واحد تجاری در روند فعالیت خود، جهت رساندن کالا یا خدمات به شرایط فعلی آن متحمل می‌گردد. مخارج تبدیل عبارت است از مخارجی که مستقیماً به اقلام تولید شده مرتبط هستند (مثل کار مستقیم). مخارج تبدیل نیز شامل سربار تولید است که جهت تبدیل نمودن مواد اولیه به محصول یا ارائه خدمات به آنها احتیاج است.

بهای تمام‌شده واحدهای تولیدی

تکنیک‌های هزینه‌یابی اصولاً به صورتی طراحی می‌شود که این اطمینان به وجود بیاید که تمام مخارج مرتبط به کار مستقیم و مواد مستقیم و دیگر مخارج مستقیم به شکلی مناسب، مشخص و بر مبنایی منطقی به کالای تولید شده اختصاص گردد. اما در اختصاص‌دادن مخارج سربار، اصولاً نیازمند اعمال قضاوت‌های فردی در انتخاب یک قاعده درست است. این ها اعمالی است که ما در بهای تمام‌شده واحدهای تولیدی انجام می پذیرد.

بهای تمام‌شده واحدهای خدماتی

بهای تمام‌شده واحدهای خدماتی اساساً” دستمزد و سایر مخارج کارکنانی که مستقیماً” در ارائه خدمات مربوط مشارکت داشته‌اند و نیز سربار قابل تخصیص را در برمی‌گیرد.

لزوم محاسبه بهای تمام شده

یک ابزار اساسی برای مدیران، حسابداری بهای تمام شده است که با اسم حسابداری صنعتی نیز معروف است. اهمیت بهای تمام شده به‌این‌علت است که مدیران قادر خواهند بود بهای تمام شده تولیدات یا کالاها را حساب کنند.

ازآنجایی‌که حسابداری بهای تمام شده تولید در شرکت‌های تولیدی و صنعتی استفاده می‌کنند، به آن حسابداری صنعتی نیز می‌گویند. به علت که وجود بازارهای رقابتی در تمام جهان، اهمیت حسابداری بهای تمام شده بیشتر از پیش شده است. مطلع شدن از بهای تمام شده یک محصول برای مدیران خیلی اهمیت دارد، به این دلیل که آنها قادر هستند برای آینده خود برنامه‌ریزی‌های خوبی داشته باشند. مشخص است که درصورتی‌که مدیران گزارش و اطلاعات درست از هزینه‌ها نداشته باشند، با مشکلات گوناگونی در تصمیم‌گیری‌های مالی خود روبرو می‌شوند. به‌صورت کلی ضرورت محاسبه بهای تمام شده در این است که سازمان‌ها از بها و سود محصول اطلاعات زیادی داشته باشند.

کاربرد حسابداری بهای تمام شده چیست؟

حسابداری بهای تمام شده از جزئیات تولید و مراکز ایجاد هزینه، گزارش‌هایی را به وجود می‌آورد تا در اختیار مدیران قرار گیرد و آنها قادر باشند برای پیشرفت سازمان، بهترین تصمیم‌گیری‌ها را انجام دهند. این کاربرد حسابداری بهای تمام شده به نفع شرکت عمل می کند.

بخش‌های اصلی حسابداری بهای تمام شده

حسابداری صنعتی دارای سه بخش است که شامل مواد، دستمزد و سربار است و هر یک از اینها به قسمت‌های دیگر نیز تقسیم‌بندی می‌شوند. در ادامه هر یک از این بخش‌ها را به‌صورت مختصر توضیح می‌دهیم.

مواد: اطلاعاتی در رابطه‌ با مواد مصرف شده

دستمزد مستقیم: حقوق کارگران حق تولید

هزینه‌های سربار: اطلاعاتی درباره هزینه تولید

به‌صورت کلی هزینه حسابداری تمام شده به دو بخش تقسیم می‌شود. هرآنچه که در ایجاد یک محصول قابل‌مشاهده است مستقیم، و هرآنچه که قابل‌مشاهده نباشد، غیرمستقیم است.

انواع بهای تمام شده در حسابداری چیست؟

در این قسمت با انواع بهای تمام شده در حسابداری آشنا خواهید شد. انواع بهای تمام شده عبارت‌اند از:

📌 بهای تمام شده مستقیم و غیرمستقیم

هر هزینه‌ای که جهت تولید یک محصول انجام می‌گیرد یا بر فعالیت‌های مجموعه مؤثر است، را می‌توان در هزینه‌های مستقیم قرارداد و هر هزینه‌ای که به شکل مستقیم برای فعالیت‌های سازمان در نظر گرفته نشود را می‌توان در بخش بهای تمام شده غیرمستقیم قرارداد.

📌 بهای تمام شده و اقلام تفاضلی

در این نوع بهای تمام شده، مدیران سازمان می‌توانند تصمیمات درستی را اتخاذ نمایند؛ همچنین با استفاده از این روش می‌شود هزینه تمام شده جهت وارد نمودن محصول را با تولید محصول مورد قیاس قرارداد.

📌 بهای تمام شده قابل‌کنترل و غیرقابل‌کنترل

با استفاده از این نوع، مدیران قادر خواهند بود هزینه محصولاتی که به قسمت‌ها آنها مرتبط است را کنترل کنند؛ به همین دلیل به آن بهای تمام شده قابل‌کنترل می‌گویند. در طرف مقابل، اگر این هزینه‌ها برای مدیران هر سطح قابل‌کنترل نباشد، در دسته بهای تمام شده غیر قابل‌کنترل قرار می‌گیرند.

تفاوت حسابداری مالی و بهای تمام شده

فرایندهایی مثل خلاصه‌سازی، گزارش تمامی معاملات انجام شده در یک کسب‌وکار و ثبت آنها، به حسابداری مالی معروف است که تصویری از عملکرد سازمان و وضعیت مالی آن ارائه می‌دهد. در مقابل آن، حسابداری بهای تمام شده کالای فروش رفته است که هزینه‌های یک شرکت جهت تولید یک محصول را مورد محاسبه قرار می‌دهد تا مدیران سازمان جهت تولید کالاها، برنامه معینی را پیش ببرند. در حسابداری بهای تمام شده، عملیات را مورد اندازه‌گیری قرار می‌دهند، بعد از آن هزینه‌ها به صورت جدا جهت مقایسه نتیجه های نهایی در بخش خروجی استفاده می‌شوند تا جهت مدیریت بهتر شرکت ها در عملکردهای مالی بکار روند.

مهم ترین اهداف بهای تمام شده

قطعا این نوع حسابداری نیز دارای اهداف ویژه ای است. اهدافی که به سرانجام رسیدن آنها، مساوی با پیشرفت مالی کسب و کار است. در ادامه به بررسی اساسی ترین اهداف حسابداری بهای تمام شده خواهیم پرداخت.

📌 کمک به بودجه‌بندی

هنگامی که یک مجموعه اقتصادی درک درستی از هزینه‌ها  دارد، ایده‌های درستی نیز جهت بودجه‌بندی خواهد داشت. اندازه‌گیری هزینه‌های ثابت خیلی ساده است ولی هزینه‌های متغیر، مانند مواد اولیه، نیروی کار و … مقداری دارای پیچیدگی‌های خاصی است. بهای تمام شده باعث می شود تا پول مصرف شده در مجموعه ردیابی گردد.

📌 افزایش سود شرکت

هنگامی روند مربوط به تولید و در کنار آن هزینه‌ها به خوبی انجام گیرند، می شود توقع سود زیادتری نیز برای شرکت داشت. به این صورت محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته به شکل مستقیم روی سود شرکت اثرگذار خواهد بود.

📌 بالا رفتن بهره‌وری

بررسی هر فرایندی که در هزینه‌های شرکت تاثیرگذار هستند، موجب بهتر شدن روند شرکت خواهد شد. این موضوع به میزان زیادی بر بهره‌وری شرکت تاثیرگذار است.

فرمول محاسبه بهای تمام شده

چند نوع فرمول بهای تمام شده کالا وجود دارد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم.

فرمول محاسبه ی بهای تمام شده

• موجودی کالاهای آماده جهت فروش – موجودی پایان دوره
• بهای تمام شده کالا در جریان ساخت– موجودی کالای در پایان دوره
  

  سیستم قدیمی بهای تمام شده تولید

• سیستم های قدیمی در محاسبه بهای تما شده تیز وجود داشتند و از این سیستم ها برای تخصیص هزینه های سربار بهره می بردند. در کسب و کارها و شرکت های امروزی بیشتر هزینه ها، هزینه های سربار است. نحوه هزینه یابی در سیستم های قدیم به شکل زیر بودند:

  • حساب کردن هزینه تمام شده محصول 
  • هزینه های سربار را به محصول مورد نظر بر مبنای نرخ جذب معین اختصاص می دهد.
  • مواد و درآمد مستقیم به کالا یا خدمات تخصیص می دهند.

مشکلات سیستم های قدیمی 

سیستم های قدیمی در محاسبات بهای تمام شده مشکلاتی داشتند که عبارتست از:

ارزش هزینه کار مستقیم اهمیت خود را از دست می دهد.

اطلاعات دقیق و درست در مورد بهای تمام شده و سود را نشان نمی دهد.

در زمینه تولید کالاهای پیچیده نمی تواند خوب پاسخ گو باشد.

هزینه های سربار در هزینه کالا ها بالا است، تقسیم و تخصیص هزینه ها در این مقوله حائز اهمیت نیست.

این سیستم هزینه کار مستقیم را پوشش نمی دهد.

خلاصه مقاله

در این مقاله تلاش کردیم بهای تمام شده، انواع و اهداف آن و هر آنچه که در این زمینه به شما کمک می کند را مورد بررسی قرار دهیم. این مورد که کاربرد های متعددی دارد از سه بخش موارد، دستمزد مختلف و و هزینه های سرباز تقسیم شده است؛ مدیران با استفاده از مفهوم بهای تمام شده در حسابداری می توانند حسابرسی بهتری داشته و تصمیمات سازمانی بهتری اتخاذ نمایند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره در این بابت می توانید با مشاورین مجموعه نرم افزار حسابداری طلوع پدیده تماس حاصل فرمایید.