مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟ + نحوه محاسبه

یکی از دغدغه های اساسی صاحبین مشاغل این است که بدانند مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟ طبق قانون کشور مالیات بر درآمد مشاغل یک نوع مالیات مستقیم است و پرداخت آن برای تمام مشمولین الزامیست. در واقع می توان اینگونه گفت تمامی اشخاص حقیقی ایرانی که از هر طریق در ایران به اشتغال داشته و کسب درآمد میکنند مشمول این قانون هستند. اما جای نگرانی نیست چرا که قوانینی هم برای معافیت از این مالیات وضع شده است.

در این مطلب از نرم افزار حسابداری طلوع پدیده به مواردی از جمله دسته بندی مشاغل، صاحبین مشاغل، نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل میپردازیم و قوانینی که در این موضوع استفاده میشوند را مرور میکنیم.

منظور از مالیات بر درآمد مشاغل

مالیات یکی از روش های کسب درآمد دولت است که صرف تامین بودجه سالانه کشوری میباشد و طبق آن افرادی از جامعه و یا انجام کارهایی در جامعه نیازمند پرداخت مبلغی به عنوان مالیات میشود. مالیات بر درآمد مشاغل هم یکی از انواع مالیات ها است. لازم به ذکر است پرداخت مالیات یک وظیفه مدنی است و عدم پرداخت آن موجب جرایم مختلف و حتی توقیف اموال میشود.

تمام مشاغل مختلفی که از راه های قانونی در کشور به کسب و کار پرداخته اند مطابق با درآمد سالانه خود ملزم به ارائه اظهارنامه مالیاتی و پس از آن پرداخت مالیات هستند. این مالیات در واقع درصدی از کل عایدی آن کسب و کار است که طبق اظهارنامه ارسالی، دفتر های روزنامه آن کسب و کار و همچنین این موضوع که شما جزو کدام دسته از مشاغل هستید محاسبه میشود.

دسته بندی صاحبان مشاغل

برای پاسخ به این سوال که مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟ ابتدا نیاز است بدانید شما در کدام دسته بندی شغلی قرار می گیرید و اینکه آیا شما اصلا مشمول این مالیات هستید یا خیر.

صاحبان مشاغل در واقع افرادی هستند که بصورت حقیقی در شغلی که در دسته بندی اصناف، صنعتگران، پیشه وران، کسبه و… قرار بگیرد مشغول فعالیت باشند. برای مشخص شدن مشمولیت پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل دسته بندی زیر مطرح میشود.

دسته اول صاحبان مشاغل

این دسته شامل موارد زیر است که در قالب جدول آمده است:

مورد آخر اشاره به این موضوع دارد که مبنای دسته بندی مشاغل قرار گیری آن شغل در دسته بندی سال گذشته اش است.

دسته دوم صاحبان مشاغل

در این دسته تمامی مشاغلی که جزو دسته اول نباشند و درآمد سالانه آنها طبق دفاتر روزنامه ای که در قالب اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیات ارائه داده اند بیش از 1 میلیارد و هشتصد میلیون تومان و تا سقف پنج میلیارد و پانصد میلیون تومان باشد قرار میگیرند.

در رابطه با این دسته هم در بررسی های مربوط به سازمان مالیات دسته بندی سال های قبل مودی هم در نظر گرفته میشود.

دسته سوم صاحبان مشاغل

این دسته در واقع مربوط به صاحبین مشاغلی است که در سه ساله اول فعالیت خود قرار دارند. البته باید مد نظر داشته باشید کسانی که به علت نوع شغل در دسته بندی اول قرار بگیرند در سه ساله اول نیز در همان دسته اول شمرده میشوند و در دسته سوم صاحبان مشاغل قرار نمی گیرند.

این دسته از سال سوم فعالیت به بعد شامل قوانین اجرایی یکی از دو دسته اول میشوند.

الزامات هر یک از دسته بندی های صاحبان مشاغل

در هر سال مالیاتی مودیان محترمی که در هر یک از این سه دسته بندی قرار بگیرند نیاز است تا اقداماتی را پیش از تعیین شدن میزان پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل خود انجام بدهند. این اقدامات برای هر دسته از این عزیزان متفاوت است که در زیر به بررسی هر کدام از آنها می پردازیم.

1. دسته اول: صاحبان این مشاغل در پایان هر سال مالیاتی باید تمامی دفاتر روزنامه، دفاتر حساب های دستی و یا الکترونیکی و مدارک آن را جهت اظهارنامه مالیاتی خود نگهداری و ارائه کنند.
2. دسته دوم: صاحبان مشاغل این دسته اسناد و مدارک معاملات سالانه شامل خرید و فروش کالا، ارائه خدمات، دفاتر روزنامه را نگهداری کرده و با اظهارنامه مالیاتی خود ارائه دهند.
3. دسته سوم: این دسته نیز باید تمامی اسناد مربوط به درآمد خود را حفظ کرده و خلاصه وضعیت شغل خود را از نظر درآمد ها و هزینه ها به سازمان امور مالیاتی ابلاغ کنند.

در صورتی که هر کدام از صاحبین مشاغل سه دسته اسناد و مدارک و اظهارنامه مالیاتی خود را تا پایان سال مالیاتی (معمولا خرداد ماه) ارائه ندهند شامل 10% جریمه میشوند.

برای مطالعه مقاله نرم افزار حسابداری چیست؟، کلیک کنید.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل

حال با توجه به اینکه دسته بندی کلی صاحبان مشاغل را بررسی کردیم و برای درک هرچه بیشتر پاسخ به این سوال که مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟ باید دانست که این مالیات چگونه حساب میشوند. فرمول محاسبه مالیات بر درآمد در واقع درصدی از درآمد شخص حقیقی است که در جدول زیر آن را بررسی کرده ایم.

باید بدانید این اعداد و ارقام هرساله با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور ممکن است کم یا زیاد شود. لازم به ذکر است افرادی که در ارائه اظهارنامه مالیاتی خود دیرکرد داشته باشند شامل جریمه 10% ای نیز خواهند شد.

مالیات بر درآمد سالیانه 1402

طبق قوانین تصویب شده در مجلس شورای اسلامی سقف مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی که شامل حقوق و مزایا (به استثنای عیدی و کارانه اعضای هیئت علمی بالینی تمام وقت و پزشکان متخصص بالینی تمام وقت) حق شغل، حق شاغل، فوق العاده، اضافه کاری ها، حق الزحمه، حق المشاوره، مقرری، مزد، پاداش، حق التدریس و … که نقدی یا غیر نقدی از طریق منبع یا منابع، در مراکز دولتی یا غیر دولتی جمع آوری می شود، طبق قوانین مالیات های مستقیم به شرح ذیل است:

مقدار درآمدی که مشمول معافیت مالیاتی می شود طبق ماده 84 قانون مالیات های مستقیم اصلاح شده در مورخ 1394/04/31 در سال 1402 مبلغ 1.200.000.000 ریال مشخص شده است.

مازاد حقوق 1.200.000.000 ریال تا 3.214.000.000 شامل 10 درصد مالیات می شود و شخص باید این مالیات را پرداخت کند. 

بیشتر از 3.214.000.000 ریال تا 5.357.000.000 ریال مشمول 15 درصد مالیات می شود.

حقوق 5.357.000.000 تا 7.500.000.000 باید 20 درصد مالیات توسط شخصی که این درآمد را طی یکسال به دست آورده پرداخت شود. 

درآمد بیشتر از 7.500.000.000 باید به میزان 30 درصد درآمد خود را مالیات پرداخت کند.

اظهارنامه مالیات بر حقوق

هر سال برای محاسبه مقدار مالیات پرداختی توسط اشخاص حقیقی یا صاحبان مشاغلی که مشمول پرداخت مالیات می شوند. اظهارنامه مالیات بر درآمد ایجاد شده است. بنابراین اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل باید اظهارنامه را تکیمل کرده و برای سازمان مالیاتی کشور ارسال نمایند. به این نوع اظهارنامه، اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی گفته می شود. اظهارنامه عملکرد در دو قالب انفرادی و مشارکتی است که به سازمان امور مالیاتی ارائه می شود. برای ارائه این اظهارنامه ابتدا باید در سامانه اظهارنامه ثبت نام انجام شود. سپس بعد از ثبت نام اطلاعاتی که مورد نیاز سامانه اظهارنامه است را که شامل اطلاعات هویتی، اطلاعات بانکی و حساب ها، مجوزهای فعالیت، واحد کسبی و سایر اطلاعات را تکمیل می شود. اظهارنامه مالیاتی ارائه شده از طریق سامانه دریافت می شود و در اظهارنامه ثبت می شود. 

خلاصه مطلب

در این مقال پاسخ دادیم که مالیات بردرآمد مشاغل چیست؟ و به دسته بندی صاحبان مشاغل و نحوه محاسبه این مالیات پرداختیم. مودیان محترم هرکدام از این سه دسته ملزم به ارائه مدارک مربوط به درآمد سالانه خود و اظهارنامه مالیاتی مربوط به کسب و کار خود هستند. و بسته به میزان درآمدشان پانزده، بیست و یا 25 درصد مالیات برای آنها تعیین میشود.

مالیات بر درآمد مشاغل از نوع مالیات مستقیم است. و پرداخت آن وظیفه قانونی مودیان است. و در صورت عدم پرداخت و یا دیرکرد در ارائه اظهارنامه مالیاتی خود مشمول جریمه مالیاتی 10 درصدی نیز می شوند.