تعادل بازار چیست؟

تعادل بازار چیست؟ تعادل عرضه و تقاضا چیست؟ ویژگی های تعادل بازار چیستند؟ سوالاتی که حول محور تعادل بازار مطرح میشوند بازه ای فراتر از اینها است. اما دانستن مفاهیم این اصطلاح برای تمام علاقه مندان به حوزه های بازرگانی و تجاری واجب است.

تعادل بازار یا Market Equilibrium به حالت خاصی از بازار گفته میشود که در آن بنا به هر دلیلی عرضه یک کالا یا خدمات با تقاضای آن برابر باشد. مسلما این تعریف یک تعریف کلی است و اصل تاثیرات این حالت بر بازار است. در این مقاله از وبسایت طلوع پدیده با این مفاهیم و تعاریف دقیق آنها آشنا میشویم.

عرضه و تقاضا یعنی چه؟

قبل از آغاز تعریف دقیق این مفهوم نیاز است با تعریف دقیق عرضه و تقاضا آشنا باشید. قانون عرضه و تقاضا یکی از اساسی ترین قوانین اقتصاد است که بسیاری از نظریات اقتصادی امروزی بر پایه آن است.

این قانون میگوید در اقتصاد خرد عرضه یا تولید و انباشت یک کالا یا فراگیری یک خدمت رابطه بالعکس با تمایل جامعه نسبت خرید یا دریافت یک خدمت میکند و عملا روی قیمت آن کالا یا خدمت تاثیر مستقیم میگزارد. افزایش یا کاهش قیمت یک کالا یا خدمات از سمت مصرف کننده و میزان تولید از جانب تولید کننده یا عرضه کننده با قانون عرضه و تقاضا ارتباط دارد.

با یک مثال درک این مقوله کمی آسان تر خواهد بود. وقتی عرضه کالایی افزایش میابد به علت همین وفور کالا و اشباع شدن بازار از آن تمایل جامعه برای خرید آن کالا کم میشود و اصطلاحا تقاضا برای آن کم میشود. اما از طرف دیگر اگر تولید و عرضه یک کالا محدود شود تقاضای آن محصول زیاد خواهد شد. همین مساله موجب میشود بحث قیمت کالا به میان آمده و کم و زیاد شدن قیمت این موضوع را کنترل کند.

منظور از تعادل بازار

به حالت خاصی از شرایط اقتصاد گفته میشود که در آن عرضه و تقاضای یک بازار در حالت برابر قرار گرفته باشد. در این حالت نه کالایی مازاد می ماند و نه آن کالا با کمبود رو به رو میشود.

در واقع تولید کننده همان مقداری را تولید میکند که متقاضیان نیاز دارند. یک نمودار را فرض کنید که یک محور آن قیمت و یک محور آن مقدار باشد. در این نمودار x و y یک منحنی مربوط به تقاضا و یک منحنی مربوط به عرضه خواهد بود. به نقطه برخورد منحنی عرضه و منحنی تقاضا تعادل بازار میگویند.

در این حالت بخاطر وجود این تعادل در عرضه و تقاضا قیمت ثابت میماند. حالتی را تصور کنید که کالایی به علت فراوانی عرضه اش افت قیمت پیدا میکند و همین پایین بودن قیمتش باعث افزایش تقاضا آن کالا شده است و این در حالی است که کمبود کالا مجددا باعث افزایش قیمت . کاهش تقاضا میشود. وقتی این سیکل در یک بازه کوچک اتفاق بیافتد و نوسانات آن محسوس نباشد بازار در تعادل است.

در حالت تعادل بازار فروشندگان به آسانی تمام کالای خود را میفروشند و خریداران با رضایت کالای مورد نیاز خود را می خرند.

دلایل اصلی تعادل بازار

همانطور که در بالا به سوال تعادل بازار چیست؟ پاسخ داده شد حال باید دلایلی که این حالت پیش می آید را هم بررسی کنیم.

بطور کلی تعادل بازار در سه حالت زیر یا ترکیبی از آنها به وقوع میپیوندد که در زیر به آنها اشازه شده است:

• ✅ قیمت فروش محصول یا خدمات طوری تعریف شده باشد که با قیمت آن محصول در تلاقی محور عرضه و تقاضا یعنی نقطه تعادل یکی باشد.
• ✅ مقدار عرضه و تقاضا محصول یا خدمات بطور طبیعی با مقدار عرضه و تقاضا برابر و در نقطه تلاقی آن در محور مذکور قرار گرفته باشد.
• ✅ مقدار کالای تولید شده توسط تولیدی برابر با مقدار نیاز مشتری باشد. (که همان تعریف اصلی تعادل بازار نیز هست.)

پس از دانستن دلایل و تعریف تعادل بازار بد نیست بدانید تعادل بازار در 2 دسته بندی قرار میگیرد که به آنها میپردازیم.

تعادل جزئی بازار

در این حالت تعادل محدود به یک واحد تولیدی میشود. به این معنا که مفهوم تعادل بازار را محدود به یک کالا و یا حتی تولید خاصی از یک کالا میکنیم و در اینصورت به بررسی وجود تعادل در بازار آن کالای مشخص میپردازیم. برای مثال وقتی در اقتصاد یک جامعه فرضا میزان عرضه آهن آلات و میزان تقاضای آن برابر شده و باعث ثبات در قیمت آن کالا میشود میگویم آهن آلات در تعادل جزئی قرار دارد.

پدید آمدن تعادل جزئی در یکی از بازار های یک جامعه نوید پدید آمدن تعادل عمومی را میدهد و نشان از ثبات نسبی بازار های جامعه دارد.

تعادل عمومی بازار

برخلاف تعادل جزئی که دامنه دید آن صرفا روی بخشی از اقتصاد متمرکز است، این نوع تعادل کلیت اقتصاد یک جامعه را در نظر میگیرد. همانطور که واضح است تعادل عمومی حاصل پدید آمدن تعادل جزئی در تمامی بخش های یک نظام اقتصادی است.

میتوان گفت تعادل عمومی بیشتر ارتباط بین اجزای یک اقتصاد کل را در نظر میگیرد در صورتی که تعادل جزئی مربوط به اقتصاد خرد است. این تعادل به افتخار نام اقتصاددانی که اولین بار آن را مطرح کرد تعادل والراس نیز شناخته میشود.

عوامل موثر در تعادل بازار

با دانستن مطالب فوق میتوان پاسخ داد که تعادل بازار چیست؟ اما اینکه چه چیز هایی بر آن موثر است شما را برای درک بهتر کاربرد تعادل پایدار در بازار آماده میکند.

✅ همانطور که در بالا اشاره شد عرضه مازاد و تقاضای مازاد مهمترین عوامل تاثیر گذار هستند چرا که هر دو روی منحنی های خود تغییر ایجاد کرده و موجب تغییر نقطه تلاقیشان با هم میشوند.

✅ تغییرات در عرضه و تقاضا هم یکی دیگر از همین عوامل است. برای مثال زمانی را فرض کنید که یک مدل جدید تلفن همراه عرضه میشود و تعادل بازار موبایل را بر هم میزند. مثال دیگر زمانی است که چیزی در جامعه اصطلاحا ترند (محبوب) میشوند.

✅ رقابت در بازار هم از آنجایی که باعث بوجود آمدن قیمت های رقابتی میشود باعث بر هم خوردن ثبات و تعادل بوجود آمده میشود. جدا از این موارد عوامل زیادی همچون سیاست های داخلی و خارجی یک کشور، بلایای طبیعی، تغییرات فصلی (مثلا در فروش بستنی یا کاپشن!) و… از آنجایی که مستقیما با عرضه و تقاضا در ارتباط قرار میگیرند پس روی تعادل بازار نیز موثر خواهند بود.

تاثیر تعادل بازار

تاثیر و اهمیت تعادل بازار از جهات گوناگون چرا مهم است؟ تعادل بازار از دیدگاه های مختلفی حائز اهمیت است که به شرح زیر است:

از دست رفتن بهره وری اقتصادی: این عنوان در علم اقتصاد زمانی بیان می شود که عواملی همچون انحصار، اثرات جانبی یا حداقل دستمزد بوجود می آید. در صورت به تعادل نرسیدن بازار شرکتهایی که تولیدات مازاد خود را به حداکثر نرساندن درگیر مسئله رفاه از دست رفته می شوند.

رکود: تعادل بازار یک تئوری است که نمی توان آن را در حالت فیزیکی و عملی دنبال کرد. به همین دلیل اگر هم شخصی بخواهد این عمل را انجام دهد باید بداند در زمانهایی که عرضه و تقاضا همواره برابر باشند باعث ایجاد رکود در بازار خواهد شد. تعادل بازار یک امر بسیار مهم در علم اقتصاد به شمار می آید به همین دلیل تحقیق و بررسی در مورد تعادل بازار باعث می شود تا عوامل موثر و با اهمیت بر تعادل بازار مشخص شود.

هزینه: کم کردن هزینه ها همیشه برای شرکت ها و کسب و کارها امری مهم به حساب می آمده. بنابراین شرکت ها و کسب و کارها این توانایی را دارند که هزینه های خود را به حداقل برسانند اما این کاهش در صورتی ایجاد می شود که مخارج بوجود آمده در مواقع عدم تعادل بازار را به یک اندازه متعادل برسانند. زمانی که موفق شوید در کسب و کار خود هزینه ها را کنترل کنید و کاهش دهید به مشتریان خود نیز سود رساندید چرا که قیمت محصولات خود را پایین تر می آورید و مشتریان خود را بیشتر می کنید. بنابراین کاهش هزینه ها نه تنها برای کسب و کار شما مضر نخواهد بود بلکه فواید زیادی هم خواهد داشت. در ضمن تعادل در هزینه ها و کاهش هزینه می تواند موجب افزایش حاشیه سود شما نیز شود. پس بهتر است همیشه در امر کاهش هزینه ها در کسب و کار و شرکت خود کوشا باشید.

خلاصه مطلب

تعادل در بازار زمانی اتفاق می افتد که عرضه و تقاضای یک کالا در یک جامعه دقیقا برابر باشند. در این حالت هر فروشنده ای میتواند فروش ایده آلی به اندازه کالای موجودش داشته باشد و خریدار با رضایت کامل جنس مورد نظر خود را به میزان کافی و با قیمت مناسب می یابد. از مهمترین اتفاقات در هنگام ایجاد تعادل عمومی ثبات قیمت است.

در مطلب فوق پاسخ کاملی به سوال تعادل بازار چیست؟ داده شد که امید است شما را در پیدا کردن مسیر رسیدن به این تعادل و در نتیجه موفقیت در بازار رقابتی یاری کند.