روش علی الراس در حسابداری چیست؟ {مزایا و کاربرد}

یکی از مواردی که خیلی از افراد حقیقی و حقوقی دارای کسب‌وکار در سیستم مالیاتی با آن مواجه می‌شوند، دلایل علی الراس شدن مالیات است. این اتفاق ممکن است جرائم زیادی برای مودیان مالیاتی ایجاد کند و ضرر آن‌ها به پایان برسد. به همین دلیل یافتن پاسخ مناسب برای این سؤال است که مالیات علی الراس چیست و چطور می‌شود از آن پیشگیری کرد اهمیت فراوانی برای صاحبان مشاغل دارد. با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا بیش‌تر با مالیات به روش علی الراس در حسابداری آشنا شوید.

مفهوم مالیات به روش علی الراس

🔍 تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که دارای کسب و کاری هستند باید طبق قوانین مالیاتی کشور به شکل دوره‌ای مدارک و اسناد مربوط به کسب و کارشان را به صورت اظهارنامه مالیاتی، دفاتر و … در اختیار کارشناسان مالیاتی قرار دهند. کارشناسان مالیاتی با بررسی نمودن اظهارنامه مالیاتی، مالیات کسب‌وکار آن ها را معین می‌کنند. با این وجود در مواردی احتمال دارد به عللی مانند عدم ارائه اسناد و مدارک از سوی مؤدی یا وجود ایراد در دفاتر، ممیز از اظهارنامه مالیاتی استفاده ننماید. در این صورت ممیز با بررسی نمودن اسناد و مدارک مالی و در نظر گرفتن قراین و ضرایب مالیاتی مالیات را مورد محاسبه قرار می دهد.

در این موارد مالیات علی الراس خواهد شد که عواقب فراوانی مثل جریمه‌های سنگین را در پی خواهد داشت. خیلی از صاحبان کسب‌وکارها به علت عدم آگاهی از مسائل مالیاتی با این مشکل مواجه می‌شوند. به همین علت پیشنهاد ما این است که حتماً با قوانین مالیات شرکت‌ها آشنایی پیدا کنید.

دلایل علی الراس شدن مالیاتی

🔍 مودیان باید اظهارنامه، دفاتر و دیگر اسناد را به سازمان مالیاتی کشور ارسال نمایند. به‌صورت کلی وجود هر مشکلی در فرایند ارائه اسناد و مدارک، عدم نگهداری، ثبت و حفظ مدارک، وجود مشکل در نگارش دفاتر مالی امکان دارد موجب رد شدن دفاتر و اظهارنامه مالیاتی شود و سازمان از مالیات علی الراس استفاده نماید. در ادامه با علل علی الراس شدن مالیات‌ آشنا خواهیم شد.

دلیل علی الراس شدن مالیات‌های مستقیم

طبق ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم این موارد امکان دارد باعث علی الراس شدن مالیات گردد:

✔️ درصورتی‌که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب و هزینه سود و زیان و یا حساب درآمد، حسب مورد، تسلیم نگردیده باشد.

✔️ درصورتی‌که مؤدی به درخواست اداره امور مالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک  محل کار خود اجتناب کند.

✔️ درصورتی‌که دفاتر و اسناد و مدارک برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر ‌اداره امور مالیاتی غیر قابل‌رسیدگی تشخیص داده شود و یا به دلیل رعایت‌نکردن موازین قانونی و آیین‌نامه مربوط پذیرش نشود. زیرا که محاسبه درآمد مشمول مالیات امری مهم محسوب می شود.

درصورتی‌که مالیات علی الراس گردد، درآمد مؤدی از طریق کارشناسان سازمان شناسایی خواهد شد. پس امکان دارد مالیات شناسایی شده برای شما بیش از اندازه اصلی آن باشد. با استفاده از یک نرم‌افزار قدرتمند قادر خواهید بود مدارک و اسناد مالیاتی را تکمیل نمایید و اظهارنامه را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهید. به این صورت از علی الراس شدن مالیات جلوگیری نمایید.

محاسبه مالیات به روش علی الراس در حسابداری

🔍 در روش علی الراس در حسابداری، بر اساس قانون درصورتی‌ که مؤدی از ارائه نمودن اظهارنامه در مهلت قانونی و طبق مقررات اجتناب نماید، ‌سازمان امور مالیاتی قادر خواهد بود نسبت به تهیه اظهارنامه بر اساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی مودیان از طرح مالیاتی و مطالبه مالیات به‌موجب برگ تشخیص مالیات اقدام نماید.

در این مواقع کارشناس، اطلاعات را از مراجع دریافت می‌کند کرد و پس از آن قرائن را طبق فعالیت اقتصادی انتخاب می‌نماید. پس از انتخاب دلایل، ضرایب مالیاتی طبق گزارش‌ها انتخاب می‌شود.

علی الراس فقط یکی از انواع مالیات‌ها است و چگونگی محاسبه مالیات علی الراس با دیگر مالیات‌ها فرق دارد. برای صاحبان کسب‌وکارها خیلی مهم است که با انواع مالیات و چگونگی محاسبه آن‌ها آشنا شوند تا از بروز مشکل جلوگیری نمایند.

📌 عواقب محاسبه مالیات علی الراس چیست؟

در مواردی که فروشی انجام نشده باشد و سودی برای شرکت ایجاد نشده باشد، در صورت ارائه‌نکردن اظهارنامه، ۳۰ درصد جریمه بر مالیات حساب خواهد شد. حتی در این موارد که هیچ فروشی اتفاق نیفتاده باشد، کارشناس سودی را برای شما در نظر می‌گیرد و ۳۰ درصد آن را به‌عنوان مالیات باید پرداخت نمایید و ممکن است در این موارد اهمیت ارائه نمودن اظهارنامه در موعد مقرر مشخص گردد.

رسیدگی به مالیات علی الراس

علی الراس شدن مالیات مشکلات فراوانی را پیشروی شرکت‌ها قرار خواهد داد. سازمان امور مالیاتی باید بعد از تشخیص علی الراس شدن مالیات، به این صورت عمل کند.

✔️ همه خریدهای مودی را به‌وسیله حوزه مالیاتی استعلام نماید.

✔️ به‌صورت تقریبی درآمد سه‌ماهه  را مشخص نماید.

✔️ مقدار سودی مودی را طبق اطلاعات مالیاتی تعیین نماید.

جلوگیری از علی الراس شدن مالیات

طبق ماده ۹۷ قانون مالیات مستقیم، بعد از دریافت اظهارنامه توسط حوزه مالیاتی، پرونده از طریق کارشناسان مورد بررسی قرار می‌گیرد. مراحل رسیدگی به این شکل است:

✔️ ممیز مالیاتی طبق برگه‌ای به اسم ” برگ درخواست اسناد و مدارک، ” همه اسناد و مدارک را برای رسیدگی درخواست می‌نماید.

✔️  پس از ابلاغ، ظرف مدت ۷ روز تا ۱۵ روز به محل کسب مودی مراجعه و به رسیدگی اسناد بپردازد. در این وضعیت سه اتفاق پیشرو خواهد بود:

✔️ رسیدگی به‌وسیله قبول دفاتر: در مواردی که  تنظیم دفاتر به‌صورت قانونی، نگهداری از اسناد به‌خوبی انجام‌گرفته است، درآمد مشمول مالیات به‌وسیله رسیدگی به دفاتر مشخص خواهد شد و به مودی ابلاغ می‌گردد.

✔️ رسیدگی به‌وسیله علی الراس: در مواردی که دفاتر به‌صورت قانونی تنظیم نگردیده باشد، مدارک کامل نباشد، دفاتر مورد قبول نبوده و مشخص‌کردن درآمد و مالیات طبق معیارها و قوانین مالیاتی شناسایی و مطالبه خواهند شد.

✔️ رسیدگی هیئت سه‌نفره: در مواردی که دفاتر و اسناد غیر قابل‌رسیدگی باشند، یا موازین قانونی رعایت نگردیده باشد، در این صورت باید با دلایل کافی مراتب به مودی ابلاغ شود و پرونده به هیئت ارجاع گردد.

جریمه مالیات علی الراس

اگر مالیات علی الراس شود شرکت باید 30 درصد مالیات را به عنوان جریمه پرداخت کند. مبلغ جریمه به هیچ عنوان قابل بخشیدن نیست و از شرکت ها یا سازمان هایی که در زمان مقرر اظهارنامه خود را ارسال نکرده اند گرفته می شود.

پیامد های مالیات علی الراس

جریمه سنگین یکی از این عواقب است که در صورت علی الراس شدن مالیات باید از مودیان مالیاتی دریافت شود. مالیات علی الراس عواقب زیادی دارد که اگر اظهارنامه خود را ارائه ندهید شما را هم دچار جریمه های سنگین و نابخشودنی می کند. مودیانی که اظهارنامه را ارسال نمی کنند باید یک جریمه 30 درصدی که بر مبنای مالیات علی الراس محاسبه می شود و هیچ جای بخشش ندارد را باید پرداخت کند.

حذف مالیات علی الراس

در دنیای امروز که به عصر ارتباطات معروف شده تغییراتی در همه ی رشته ها به واسطه رشد تکنولوژی ایجاد شده است که در کشور ما نیز این تغییرات دیده می شود. یکی از این تغییرات حذف مالیات علی الراس از سیستم مالیاتی کشور است. طبق قانون 97 مالیات های مستقیم که به حذف مالیات علی الراس اشاره کرده و تصویب شده است. یکی از عوامل مهم رسیدن به نظام مالیاتی هوشمند حذف مالیات علی الراس بود. از زمان عملکرد سال 98 به بعد اظهارنامه های مالیاتی اشخاص حقیقی دیگر نیازی به رسیدگی نداشته و به صورت خود اظهاری دریافت می شود. بنابراین از این تاریخ به بعد شاخصه درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی  اظهارنامه ای است که مودی به سازمان مالیاتی می دهد است. این اظهارنامه زمانی پذیرفته خواهد شد که اظهارنامه را شفاف و با رعایت قوانین پر کرده باشند. چرا که این اظهارنامه های دریافتی از مودیان مالیاتی با بانک اطلاعاتی مالیاتی که برای اجرای قوانین مواد قانون مالیات های مستقیم ایجاد شده مقایسه می شود و با اطلاعات به دست آمده  از دیگر سازمان ها مطابقت داده می شود.

خلاصه مقاله

روش علی الراس در حسابداری به این معناست که اگر دفاتر و اسنادی که مودی ارائه داده مشکلی داشته باشند و ممیز مالیاتی طبق مقررات مالیاتی درآمد شرکت را حساب می‌نماید و مالیات را بر همین اساس درخواست می‌کند که درصورتی‌که مالیات به این وسیله حساب شده باشد به آن علی الراس می‌گویند. از آنجا که درست است که علاج واقعه قبل از وقوع انجام شود، بهتر است قبل از رخ‌دادن چنین مشکلی به پرکردن اظهارنامه‌ها و ترازنامه‌های مربوط به کسب ‌وکار خود اقدام نمایید.