مالیات بر ارث چیست؟

یکی از انواع مالیات، مالیات‌ بر ارث است. اما مالیات بر ارث چیست؟ این مالیات مقداری پیچیده است و با اصطلاحات حقوقی آمیخته شده است. قبل از هر چیز باید بگوییم که درست است که موضوعات حقوقی، مقداری دشوار به نظر می‌آید؛ ولی درصورتی‌ که با ما در ادامه این مقاله همراه باشید با آموزش مالیات‌ بر ارث به شکل ساده، شما را در فهم این قوانین مالیاتی یاری می‌کنیم.

خیلی از قوانین مالیات‌ بر ارث در سال‌های اخیر تغییر کرده‌اند که آگاهی از این تغییرات باعث کاهش هزینه‌ها برای ارباب‌ رجوع می‌شود. برای اینکه بشود در راستای کم‌ شدن هزینه‌ های مالیاتی و به‌ ویژه درباره ارث‌ و میراث اقدامی نمود باید به قوانین تسلط نسبی داشت تا باعث کسب نتایج مطلوب شود.

مالیات‌ بر ارث چیست؟

اموال و دارایی‌های متوفی بعد از فوت‌شدن او، مطابق قانون به وراث متعلق است؛ اما پیش از پرداخت مالیات، سند به اسم وراث صادر نمی‌گردد. پس امکان فروش یا منتقل‌ کردن ماترک برای وراث وجود ندارد. در جواب پرسش مالیات بر ارث چیست؟ می توان گفت که  به مالیاتی که دولت برای ارث از وراث می‌گیرد “مالیات‌ بر ارث” می‌گویند.

مالیات‌ بر ارث چگونه محاسبه می شود؟

پس از پاسخ به سوال مالیات بر ارث چیست؟ حالا باید این سوال که مالیات بر ارث چگونه محاسبه می شود می پردازیم. مقدار مالیات‌ بر ارث به تاریخ فوت متوفی، نسبت وراث با متوفی و نوع و ارزش اموال و دارایی‌های باقی‌مانده از متوفی وابسته است. قوانین مالیاتی مرتبط با ارث در سال 1395 عوض شد. پس در صورتی‌ که تاریخ فوت متوفی مربوط به سال 1394 یا پیش از آن باشد، مالیات طبق قانون قدیم حساب می‌شود. در صورتی که تاریخ فوت در سال 1395 یا پس از آن باشد، مالیات مربوطه طبق قانون جدید متعلق به وراث است.

هرچقدر که وراث با متوفی نسبت نزدیک‌تری داشته باشد میزان مالیات اموال ورثه‌ای کمتر است، و هرچه این نسبت دورتر باشد، مالیات ورثه بیشتر است. در قانون جدید نرخ مالیات برای انواع دارایی‌ها از قبیل ملک، مغازه، خودرو، حساب بانکی و … باهم فرق می‌کند. ولی در قانون قدیم میزان مالیات برای همه دارایی‌ها یک اندازه است و مجموع ارزش اموال، مشخص‌کننده نرخ مزبور است. به‌صورت کلی در قانون قدیم هرچه ارزش ماترک زیادتر باشد، نرخ مالیات نیز بیشتر خواهد شد.

📌 در جواب این سؤال که مالیات‌ بر ارث زمین چه مقدار است باید به این نکات توجه کنید:

 مالیات بر ارث ملک مسکونی 7.5% ، برای مالیات بر ارث ملک تجاری و اداری 3% ارزش روز و باغ، زمین و اراضی بایر 7.5% ارزش معاملاتی حساب خواهد شد. ارزش معاملاتی قیمتی است که در دفترچه توسط سازمان امور مالیاتی برای مناطق مختلف منتشر شده است. قیمت‌های موجود در دفترچه ارزش معاملاتی از قیمت اصلی ملک کمتر است. ولی برای املاک تجاری ارزش‌ گذاری ملک از طریق کارشناس امور مالیاتی و طبق ارزش اصلی در تاریخ روز معین می‌گردد.

فرار از مالیات بر ارث 

شما حتما باید مالیات بر ارث را پرداخت کنید. اگر از این موضوع فرار کنید و مالیات خود را پرداخت نکنید جرایمی به شما تعلق خواهد گرفت که مهمترین این جرایم این است که دیگر دارایی به شما انتقال داده نمی شود. زیرا بر اساس قانون مادامی که مالیات بر ارث پرداخت نشود دارایی به ورثه تعلق نمی گیرد. تا قبل ازینکه شخص فوت کند وی در مورد تمام اموال خود اختیار تصمیم گیری دارد. بعد از وفات ایشان هرچه که به نام ایشان بوده مشمول مالیات بر ارث می شود. به جز اموالی که به عنوان معافیت از مالیات بر ارث دیده شده باشد. پس ورثه وظیفه دارند در مدت مشخص شده مالیات را پرداخت کنند. 

در بیشتر موارد دیده شده که ورثه قبل از فوت مورث، به این نتیجه میرسند که اموال را با در نظر گرفتن قانون بین خود تقسیم کنند. وراث فکر می کنند با انجام این عمل از پرداخت مالیات معاف می شوند. در صورتی که نه تنها کمک به پرداخت نکردن مالیات نمی کند بلکه این عمل باطل محسوب می شود. علت این امر این است که مالکیت این اموال تقسیم شده بر عهده شخص متوفی می باشد (قبل از فوت) پس در نتیجه انتقال این اموال بر عهده خود شخص می باشد. احتمال دارد در این موارد وراث اعلام کنند که این تقسیم بندی با رضایت خود مورث انجام شده است که این مسئله نیز برای فرار از مالیات بر ارث کافی نیست و فایده ای در این مورد ندارد. 

بهترین روش برای انتقال اموال به ورثه، تنظیم عقد صلح است. این عقد، به مالک این قابلیت را می دهد که هر کدام از اموال خود را که بخواهد می تواند در به اشخاص انتقال دهد و این عقد بنا به لازم بودن تا زمان بعد از فوت نیز باقی می ماند.

مالیات‌ بر ارث خودرو

خودرو در دسته اموال منقول قرار می‌گیرد. برای حساب‌کردن مالیات‌ بر ارث خودرو، تاریخ فوت و طبقه وراث مهم است. باتوجه‌ به تغییر کردن قوانین مالیاتی ارث در سال 95، درصورتی‌که تاریخ فوت متوفی پس از سال 95 بوده باشد، ورثه مشمول قانون جدید خواهند بود. برای متوفی سال 94 به قبل، وراث مشمول قانون قدیم هستند.

طبقه وراث و نحوه تعیین نرخ مالیات‌ بر ارث

بر اساس قانون جدید مالیات‌برارث که از سال 1395 در کشور اجرا می‌شود، وراث طبق نسبتی که با متوفی دارند، دسته‌بندی می‌شوند. در این طبقه‌بندی سه طبقه به شرح زیر وجود دارد:

☑️ دسته اول: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد

☑️ دسته دوم: اجداد، خواهر و برادر و اولاد

☑️  دسته سوم: عمو، عمه، خاله، دایی و اولاد

این طبقه‌بندی به این دلیل انجام‌ گرفته است که مقدار مالیاتی که به ارث هر فرد تعلق می‌گیرد، باتوجه‌ به اینکه در کدام طبقه قرار گرفته است، با یکدیگر فرق دارد. به‌عنوان‌ مثال وراث طبقه اول قادر خواهند بود بعد از پرداخت 3 درصد مالیات، سپرده‌ های بانکی متوفی را به خود منتقل نمایند. درحالی‌ که این مقدار برای وراث طبقه سوم، 12 درصد یعنی 4 برابر مالیات‌ بر ارث وراث طبقه اول است. برای مشاهده دیگر درصد‌ های مالیاتی به انواع ماترک که وراث با توجه‌ به طبقه خویشاوندی ملزم به پرداخت آن هستند، می‌توانید از جدول زیر استفاده نمایید.

نحوه محاسبه ارزش دارایی‌ های متوفی

یکی از مواردی که باید در آموزش مالیات‌ بر ارث برقرار بگیرد، نحوه محاسبه ارزش دارایی‌ های متوفی و مالیات متوفی است. خوب است بدانید که در قانون قدیم، مالیات ارث، بعد از اظهار کلیه اموال متوفی در اظهارنامه، برای تمام اموال و یکجا محاسبه می‌گردد. وراث مکلف بودند جهت منتقل نمودن اموال به خود، هزینه زیادی را به‌عنوان مالیات‌ بر ارث پرداخت کنند.

اما در قانون جدید، الزامی جهت تعیین تکلیف همه دارایی‌ ها به شکل یکجا وجود ندارد.

🔎 برای پرداخت مالیات‌ بر ارث به کجا مراجعه کنیم؟

بعد از دریافت گواهی انحصار وراثت، باید به اداره امور مالیاتی مراجعه کنید و مبلغ مالیات‌ بر ارث را پرداخت نمایید. بعد از آن اداره مالیات برگه‌ای به‌عنوان مفاصا حساب مالیات ورثه تحویل خواهد داد. طی‌کردن این مرحله یک یا 2 ماه زمان خواهد برد.

در مرحله وراث باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنند. گواهی حصر وراثت و مفاصا حساب مالیات را به دفترخانه بدهند. دفترخانه این مدارک را به اداره ثبت می‌فرستد تا سند تک برگی به اسم وراث صادر گردد. در آخر بعد از 2 ماه، سند تک برگی به نشانی محل سکونت وراث پست خواهد شد.

🔎 مالیات‌ بر ارث به چه مواردی تعلق خواهد گرفت؟

مالیات‌ بر ارث بر ماترک باقی‌ مانده از متوفی در 6 دسته سهام، وسایل نقلیه، اموال، املاک، امتیازات مثل سرقفلی و حق اختراع و اموال خارج از ایران تعلق خواهد گرفت. با این‌ وجود قسمت‌هایی از ماترک مشمول مالیات‌ بر ارث نخواهند بود. به همین دلیل به آنها معافیت‌ های مالیات‌ بر ارث گفته می‌شود. لازم به ذکر است به جز این موارد، هیچ معافیتی برای وراث مشخص نگردیده است.

معافیت‌ های مالیات بر ارث چیست؟

معافیت های مالیات بر ارث شامل موارد زیر است:

📋  مطالبات مرتبط با خسارت اخراج، بازخرید خدمت و بیمه‌های اجتماعی

📋 وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه

📋 اموالی که وقف مؤسسات دولتی شده‌اند

📋  اثاث منزل محل سکونت

📋 انواع بیمه‌های عمر

📋 خسارت فوت

خلاصه مطلب

آگاهی به قوانین مالیاتی برای ارث، ضروری است. به‌ویژه باتوجه‌ به تغییراتی که در این قوانین صورت‌ گرفته است، داشتن آگاهی به آن در تسریع فرایندهای پیش رو جهت تقسیم ارث و دوری از پرداخت مالیات‌ های سنگین، کمک‌ کننده خواهد بود. آموزش مالیات‌ بر ارث و دانستن قوانین آن، بیشتر متکی بر آگاهی وراث از قوانین مالیاتی خواهد بود. همین‌طور چگونگی محاسبه هزینه‌ها طبق طبقه وراث و ماترک به‌جا مانده از متوفی در این مورد خیلی اهمیت دارد. به همین دلیل نمی‌توان این روند را با یک برنامه حسابداری به مخاطبان آموزش داد. با این‌ وجود، ما همه تلاشمان را به کار گرفتیم تا پاسخ جامعی به پرسش ” مالیات بر ارث چیست؟ ” بدهیم و مهم‌ترین نکات مالیات‌ بر ارث را برای شما شرح دهیم.